Tvenns konar hugsun
Orðræn og myndræn hugsun

Almennt er talið að fólk hugsi á tvo mismunandi vegu: með orðrænu hugsanaferli og með myndrænu hugsanaferli. Í fyrra tilvikinu er hugsað með hljóðum orða en í því seinna er hugsað með huglægum myndum af hugtökum eða hugmyndum.

Tungumálið endurspeglar hugsunarferli okkar
Til að sjá hvernig mismunandi hugsun kemur við sögu í námsörðugleikum lesblindu þarf að skoða tungumál okkar. Líta má svo á að tungumál endurspegli hugsunarferli okkar. Annars væri tungumálanám einfaldlega alltof erfitt.

Merking, hljómur, útlit
Lesmál er samsett af táknum.
Tákn og orð eru samsett af þremur þáttum:
                            1. Hljómi táknsins eða orðsins
                            2. Merkingu táknsins eða orðsins
                            3. Útliti táknsins eða orðsins

Orðræn hugsun
Orðræn hugsun er línuleg í tíma og fylgir uppbyggingu máls. Þegar slík hugsun er notuð semur einstaklingur huglægar setningar með einu orði í einu. Orðræn hugsun er álíka hröð og hraði talmáls. Meðalhraði talmáls er um 150 orð á mínútu eða 2,5 orð á sekúndu. Vel þjálfaður útvarpsmaður, sem er vanur að lýsa í beinni útsendingu, eða uppboðshaldari getur náð 200 orðum á mínútu. Talmál með rafrænum búnaði getur haldist skiljanlegt í eyrum einbeitts hlustanda á hraða sem nær allt að 250 orðum á mínútu. Þetta er líklega hámarkshraði orðrænnar hugsunar. Þegar notuð er orðræn hugsun er hugsað með hljóðum máls. Vði erum í raun á innra eintali með huglægum staðhæfingum, spurningum og svörum. Sumir setja þetta hugsanaferli í orð með því að tala upphátt við sjálfa sig. Þetta er hægfara ferli en gerir þó merkingu setningar auðskiljanlega þótt merking sumra orðanna sé ekki að fullu ljós. Að hlusta á setningu í huganum getur auðveldað skilning vegna þess að táknin (orð og stafir) koma oftast ekki fyrir í þannig röð að merking setningarinnar komi fram jafnt og þétt um leið og hlutar hennar koma í ljós. Það gerist frekar þannig að merkingin verður ekki ljós fyrr en setningin hefur öll verið lesin. Þannig er til að mynda ekki ljóst hvort setning er staðhæfing eða spurning fyrr en hún er öll komin fram og lýkur með punkti eða spurningarmerki.

Myndræn hugsun
Myndræn hugsun þróast. Myndin vex eftir því sem hugsanaferlið bætir fleiri hugtökum við hana. Myndræn hugsun er mun hraðari en orðræn hugsun, jafnvel nokkur þúsund sinnum  hraðari. Reyndar er erfitt að skilja myndræna hugsunarferlið því að það gerist svo hratt að maður verður ekki var við það þegar það gerist. Oftast er myndræn hugusn ómeðvituð. Myndræn hugsun notar merkingu málsins með því að framkalla myndir í huganum af hugtökum þess og hugmyndum. Myndirnar eru ekki eingöngu sjónrænar. Þær eru líkari kvikmyndum í þrívídd, og skynjast af mörgum skynfærum samtímis. Þetta ferli er margfalt hraðara en orðræn hugsun. En henni fylgir vandi þar sem sum orð falla betur að myndrænni hugsun en önnur. Hafa ber í huga að lesblindir hafa lítið eða ekkert innra eintal og heyra því ekki hvað þeir eru að lesa nema þeir lesi upphátt. Þess í stað eru þeir að skapa mynd í huganum með því að bæta merkingu hvers nýs orðs við - eða mynd af merkingu þess - eftir því sem það kemur fyrir.

Sérhæfing mannsins
Flestir hugsa bæði með orðrænni og myndrænni hugsun en þar sem við erum mannleg þá höfum við tilhneigingu til að sérhæfa okkur. Hver einstaklingur notar einkum aðra gerðina en hina síður.

Námsörðugleikar mótast á aldrinum 3ja - 13 ára
Á aldrinum þriggja til þrettán ára, þegar námsörðugleikarnir mótast, þarf viðkomandi að hugsa fyrst og fremst með myndrænni hugsun - vera einstaklingur sem hugsar í myndum.


Aðalsíða