Tvenns konar hugsun
Oršręn og myndręn hugsun

Almennt er tališ aš fólk hugsi į tvo mismunandi vegu: meš oršręnu hugsanaferli og meš myndręnu hugsanaferli. Ķ fyrra tilvikinu er hugsaš meš hljóšum orša en ķ žvķ seinna er hugsaš meš huglęgum myndum af hugtökum eša hugmyndum.

Tungumįliš endurspeglar hugsunarferli okkar

Til aš sjį hvernig mismunandi hugsun kemur viš sögu ķ nįmsöršugleikum lesblindu žarf aš skoša tungumįl okkar. Lķta mį svo į aš tungumįl endurspegli hugsunarferli okkar. Annars vęri tungumįlanįm einfaldlega alltof erfitt.

Merking, hljómur, śtlit
Lesmįl er samsett af tįknum.
Tįkn og orš eru samsett af žremur žįttum:
                            1. Hljómi tįknsins eša oršsins
                            2. Merkingu tįknsins eša oršsins
                            3. Śtliti tįknsins eša oršsins

Oršręn hugsun
Oršręn hugsun er lķnuleg ķ tķma og fylgir uppbyggingu mįls. Žegar slķk hugsun er notuš semur einstaklingur huglęgar setningar meš einu orši ķ einu. Oršręn hugsun er įlķka hröš og hraši talmįls. Mešalhraši talmįls er um 150 orš į mķnśtu eša 2,5 orš į sekśndu. Vel žjįlfašur śtvarpsmašur, sem er vanur aš lżsa ķ beinni śtsendingu, eša uppbošshaldari getur nįš 200 oršum į mķnśtu. Talmįl meš rafręnum bśnaši getur haldist skiljanlegt ķ eyrum einbeitts hlustanda į hraša sem nęr allt aš 250 oršum į mķnśtu. Žetta er lķklega hįmarkshraši oršręnnar hugsunar. Žegar notuš er oršręn hugsun er hugsaš meš hljóšum mįls. Vši erum ķ raun į innra eintali meš huglęgum stašhęfingum, spurningum og svörum. Sumir setja žetta hugsanaferli ķ orš meš žvķ aš tala upphįtt viš sjįlfa sig. Žetta er hęgfara ferli en gerir žó merkingu setningar aušskiljanlega žótt merking sumra oršanna sé ekki aš fullu ljós. Aš hlusta į setningu ķ huganum getur aušveldaš skilning vegna žess aš tįknin (orš og stafir) koma oftast ekki fyrir ķ žannig röš aš merking setningarinnar komi fram jafnt og žétt um leiš og hlutar hennar koma ķ ljós. Žaš gerist frekar žannig aš merkingin veršur ekki ljós fyrr en setningin hefur öll veriš lesin. Žannig er til aš mynda ekki ljóst hvort setning er stašhęfing eša spurning fyrr en hśn er öll komin fram og lżkur meš punkti eša spurningarmerki.

Myndręn hugsun
Myndręn hugsun žróast. Myndin vex eftir žvķ sem hugsanaferliš bętir fleiri hugtökum viš hana. Myndręn hugsun er mun hrašari en oršręn hugsun, jafnvel nokkur žśsund sinnum  hrašari. Reyndar er erfitt aš skilja myndręna hugsunarferliš žvķ aš žaš gerist svo hratt aš mašur veršur ekki var viš žaš žegar žaš gerist. Oftast er myndręn hugusn ómešvituš. Myndręn hugsun notar merkingu mįlsins meš žvķ aš framkalla myndir ķ huganum af hugtökum žess og hugmyndum. Myndirnar eru ekki eingöngu sjónręnar. Žęr eru lķkari kvikmyndum ķ žrķvķdd, og skynjast af mörgum skynfęrum samtķmis. Žetta ferli er margfalt hrašara en oršręn hugsun. En henni fylgir vandi žar sem sum orš falla betur aš myndręnni hugsun en önnur. Hafa ber ķ huga aš lesblindir hafa lķtiš eša ekkert innra eintal og heyra žvķ ekki hvaš žeir eru aš lesa nema žeir lesi upphįtt. Žess ķ staš eru žeir aš skapa mynd ķ huganum meš žvķ aš bęta merkingu hvers nżs oršs viš - eša mynd af merkingu žess - eftir žvķ sem žaš kemur fyrir.

Sérhęfing mannsins
Flestir hugsa bęši meš oršręnni og myndręnni hugsun en žar sem viš erum mannleg žį höfum viš tilhneigingu til aš sérhęfa okkur. Hver einstaklingur notar einkum ašra geršina en hina sķšur.

Nįmsöršugleikar mótast į aldrinum 3ja - 13 įra
Į aldrinum žriggja til žrettįn įra, žegar nįmsöršugleikarnir mótast, žarf viškomandi aš hugsa fyrst og fremst meš myndręnni hugsun - vera einstaklingur sem hugsar ķ myndum.


Ašalsķša